دیسک و صفحه کلاچ چیست؟
وظیفه‌ی کلاچ ارتباط برقرار کردن بین راننده و گیربکس می‌باشد. با فشردن کلاچ اتصال جعبه دنده و موتور قطع می‌شود. درواقع کلاچ نقش مهمی در قطع و وصل کردن سیستم انتقال نیرو دارد. خودروهایی که دارای گیربکس دستی می‌باشند، قطعاتی به نام دیسک و صفحه کلاچ دارند. فقدان وجود دیسک و صفحه، سبب جا نرفتن دنده و حرکت نکردن خودرو خواهد شد. دیسک ظاهری حلقوی داشته و درون پوسته کلاچ به وسیله‌ی تعدادی خار، فنر کلاچ و زبانه ثابت شده است. وظیفه‌ی دیسک کلاچ، انتقال نیرو می‌باشد. صفحه کلاچ نیز وظیفه‌ی ایجاد شرایط حرکت دیگر بخش‌ها می‌باشد. به مجموعه‌ی دیسک، صفحه و بلبرینگ نیز کیت کلاچ گفته شده که در بازار لوازم یدکی بیشتر به این صورت به فروش می‌رسند.
علائم خرابی دیسک و صفحه
نشانه‌های بسیاری خبر از پایان عمر دیسک و صفحه داده و نیاز به تعویض را هشدار می‌دهند. در نتیجه بایستی با این علائم آشنا شده و نسبت به تعویض به موقع دیسک و صفحه اقدامات لازم را انجام داد. از نشانه های تمام شدن دیسک و صفحه و خرابی این قطعات می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
سفت بودن کلاچ
با سفت و خشک شدن کلاچ، بایستی نسبت به تعویض سریع صفحه‌ی کلاچ خودروی خود اقدام نمایید. زیرا با از دست رفتن حالت ارتجاعی و فنری کلاچ، این سیستم توانایی عملکرد مناسب خود را ندارد.
حرکت کردن در دنده 2 با رها کردن کلاچ
زمانی که خودرو را در دنده 2 می‌گذاریم و کلاچ را رها می‌کنیم بایستی خودرو خاموش شود. حال اگر به جای خاموش شدن خودرو حرکت کند، نشان از تمام شدن دیسک و صفحه می‌دهد.
بالا رفتن حرارت دیسک و صفحه
داغ شدن بیش از حد دیسک و صفحه، خبر از عملکرد نادرست این سیستم می‌دهد. با نیم کلاچ‌های زیاد و کلاچ گیری طولانی مدت، اصطکاک بالا رفته و حرارت این قطعات نیز بالا می‌رود. اگر این روند ادامه یابد، داغ شدن نیز تکرار شده و دیسک و صفحه عملکرد مناسبی نخواهند داشت.
پریدن پا
با رها کردن کلاچ خودرو، ممکن است پای راننده به عقب پرتاب شده و بپرد. در صورتی که نتوانید پای خود را به نرمی از روی پدال کلاچ برداشته و پای شما به عقب پرتاب می‌شود، بایستی صفحه کلاچ معیوب خودروی خود را تعویض نمایید.
دنده‌ی پرسروصدا
اگر حین تعویض دنده صداهای غیر عادی و غیر طبیعی از دنده شنیدید، بایستی نسبت به تعویض صفحه کلاچ خود اقدام نمایید.
ارتباط نامناسب دور موتور و سرعت
ممکن است در هنگام حرکت، دور موتور بالا رود اما سرعت خودرو متناسب با دور موتور بالا نرود. در این هنگام با فشردن پدال گاز، خودرو به خوبی سرعت نمی‌گیرد. این ارتباط نامناسب دور موتور و سرعت خودرو، از علائم تعویض صفحه کلاچ می‌باشد.
تعویض دنده‌ی سخت
با جا نرفتن درست دنده و سفتی آن به خصوص در دنده 1 و دنده عقب، می‌توان پایان عمر صفحه کلاچ را تشخیص داد. نتیجه آنکه اگر با چنین علائمی روبه‌رو شدید، بایستی صفحه کلاچ جدید و نو تهیه نمایید.
لرزیدن ماشین در هنگام شروع حرکت
با تمام شدن دیسک و صفحه‌ی خودرو، پس از رها کردن کلاچ در دنده یک، اتاق خودرو می‌لرزد. در نتیجه بایستی نسبت به تعویض آن در این شرایط اقدام نمایید.
علائم خرابی سیم کلاچ
سیم کلاچ ممکن است فرسوده یا ساییده شود و عملکرد صحیح خود را از دست بدهد. در نتیجه کلاچ گیری را با مشکل مواجه می‌کند. با خرابی این سیم کلاچ سفت شده و با رها کردن پدال، به سمت بالا بر نمی‌گردد. در نتیجه اگر با علائم زیر مواجه شدید، بایستی نسبت به تعویض سیم کلاچ خودرو اقدام نمایید:
خالی کردن کلاچ
سفتی کلاچ
شل شدن پدال کلاچ
جا نرفتن دنده
لرزیدن کلاچ
بالا بودن یا پایین بودن کلاچ
با مشاهده‌ی چشمی نیز می‌توان خرابی این قطعه و نیاز به تعویض آن را تشخیص داد. اگر با علائمی همچون تابیدگی سیم کلاچ، خشکی بیش از اندازه سیم کلاچ، پارگی روکش پلاستیکی سیم کلاچ، رشته رشته شدن سیم و بریدگی بعضی از رشته‌های کابل کلاچ مواجه شدید، بایستی حتما این سیم را تعویض نمایید.
علائم خرابی بلبرینگ کلاچ
با تشخیص خرابی بلبرینگ کلاچ می‌توان از مشکلات و هزینه‌های احتمالی آینده جلوگیری کرد. بلبرینگ سبب کلاچ گیری سریع و دقیق می‌شود. در نتیجه خراب شدن آن اختلال زیادی را در این سیستم ایجاد می‌کند. علائم خرابی بلبرینگ کلاچ به شرح زیر است:
شنیدن صداهای غیر عادی در هنگام کلاچ گیری
ایجاد صدایی سوت مانند
جا نرفتن دنده‌ها
سفت شدن کلاچ
علت تمام شدن دیسک و صفحه
حال که با علائم خرابی دیسک و صفحه آشنا شدید، بهتر است بدانید که چه مشکلاتی سبب ایجاد این خرابی می‌شوند. علل گوناگونی برای از خراب شدن دیسک و صفحه خودرو وجود داشته که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده است:
فشار در ناهمواری‌های مسیر
ناهمواری‌ها و سربالایی‌ها (به خصوص سربالایی شدید) به موتور و کلاچ فشار زیادی وارد می‌کند. حال اگر راننده به موتور فشار وارد کند و با دنده‌ی نامناسب راننده کند، صفحه کلاچ صدمه می‌بیند.
تعویض غلط دنده
برای تعویض دنده بایستی کلاچ را تا انتها بفشارید تا کمترین فشار به کلاچ وارد شده و آسیب نبیند. حال اگر به این نکته دقت نداشت باشید و کلاچ گیری خوبی هنگام تعویض دنده نداشته باشید، عمر دیسک و صفحه‌ی خودرو را کوتاه میکنید. توجه داشته باشید که بلافاصله پس از تعویض دنده نیز بایستی کلاچ را رها کنید.
انتخاب دنده اشتباه
برای تعویض دنده، حتما دنده‌ی مناسب را انتخاب نمایید. به خصوص در سربالایی‌ها این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار می‌باشد. در سربالایی بایستی از دنده‌های سنگین 1 و 2 استفاده نمایید تا به خودرو فشار وارد نشود.
ترافیک سنگین
برای رانندگی در ترافیک‌های سنگین مجبور به نگهداری زیاد کلاچ می‌شوید. با نگهداری زیاد کلاچ، عمر دیسک و صفحه‌ی خودرو کاهش یافته و زودتر نیاز به تعویض پیدا میکنید.
شتاب بالا در رانندگی
اگر در رانندگی شتاب بالایی می‌گیرید، بایستی منظر زود تمام شدن دیسک و صفحه‌ی خودروی خود باشید. زیرا شتاب بالا به این قطعات حساس آسیب‌های بسیاری وارد کرده و استهلاک آن را بالا می‌برد.
پا به کلاچ بودن
هرگز پای خود را دائما روی کلاچ قرار ندهید! تماس کوتاه پا با پدال کلاچ نیز آن را درگیر کرده و سبب تمام شدن عمر آن می‌شود.
کلاچ گیری بیش از اندازه
بایستی کلاچ گیری را سریع انجام داده و بیش از حد این عمل را انجام ندهید. زیرا با کلاچ گیری طولانی، عمر دیسک و صفحه‌ی شما تمام شده و نیاز به تعویض زود هنگام پیدا می‌کند.
وزن بالای بار یا تعداد بالای سرنشینان
با تحمیل تعداد سرنشین و وزن بار بالا به خودرو، فشار بسیاری به سیستم کلاچ و دیگر قطعات آن وارد میکنید. در نتیجه از تحمیل این شرایط به خودروی خود جدا بپرهیزید.